| ارتودنسی |
شادی هایی از جنس خنده های زیبا با دندانهایی مرتب ارتودنسی دندان در توضیح ارتودنسی باید گفت اگر درباره دندان های کج و نامرتب خود احساس شرم و نگرانی می کنید باید بدانید که تنها نیستید. همه ی انسان ها به طور طبیعی دندان های صاف و مرتبی ندارند و بسیاری با کمک ارتودنسی توانسته اند، لبخندی زیبا به دست آورند.
اُرتودُنسی یکی از رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است . این کلمه مرکب است از دو واژه لاتین «ارتو» به معنای «راست» و « درست » ، و « ادوس » یا مشتق آن « دنس » به معنای « دندان » است . ارتودنسی یکی از مهمترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است .
همچنین اولین تخصص معرفی‌شده در دندانپزشکی میباشد . کار ارتودنسی بیشتر تصحیح اکلوژن یا جفت‌شدن نامناسب دندان‌هاست . این امر میتواند ناشی از موقعیت نادرست دندان‌ها یا دو فک نسبت به هم باشد ، یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد . درمان‌های ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندان‌ها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک متمرکز باشد
ارتودنسی دندان به معنی مرتب کردن و ردیف کردن دندان ها است هدف از ارتودنسی دندان مرتب کردن دندان های فک بالا و پایین می باشد و هر چقدر سن متقاضی ارتودنسی دندان کمتر باشد زمان کمتری خواهد برد اما به طور کلی ارتودنسی دندان نسبت به سایر درمان های دندانپزشکی زمان طولانی تر را به خود اختصاص می دهد . متخصص ارتودنسی کیست؟
شاید شما دندانپزشک خود را دوست دارید و با او راحت هستید. شاید دندانپزشک تان به شما گفته باشد که میتواند برایتان ارتودنسی کند و هزینه کمتری نیز نسبت به متخصص ارتودنسی از شما دریافت کند.
موارد زیادی یافت می‌شوند که افرادی که درمان ارتودنسی خود را توسط دندانپزشک عمومی انجام داده‌اند و دندانپزشک به این مسئله توجه نداشته است که مورد خاص چه پیچیدگی‌هایی دارد و مجبور شده‌اند که دوباره به ارتودنتیست مراجعه کنند و هزینه مجدد و حتی بیشتری برای تصحیح کار غلط انجام شده پرداخت کنند و درمان طولانی مدت دیگری داشته باشند.
متخصص ارتودنسی در رشته خود به مدت 3 سال بعد از گذراندن دوره عمومی دندانپزشکی آموزش بیشتری فرا گرفته است و معمولا در مطب یا کلنیک فقط درمان ارتودنسی انجام میدهد. بنابراین ضمن اینکه نسبت به دندانپزشک عمومی دارای تجارب تحصیلی بیشتری میباشد، تمرکز اصلی او بر روی درمان‌های ارتودنسی است. بنابراین در اکثر موارد درمان بهتر و مطمئن‌تری را برای مشکلات ارتودنسی ارائه میدهد.
سن مناسب برای ارتودنسی
زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری دارد؛ در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند، به‌عنوان مثال فک بالای آن‌ها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایین‌شان عقب‌تر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته، بهترین زمان برای شروع درمان، سال‌های قبل از بلوغ است چون میتوان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان این ناهنجاری‌ها استفاده کرد، بنابراین حوالی سن 9 سالگی برای دختر خانم‌ها و حوالی سن 11 سالگی برای پسرها توصیه میشود. در مورد مشکلاتی که صرفا مربوط به دندان‌ها میشود محدودیت سنی وجود نداشته ولی زمان طلایی برای درمان ارتودنسی حدود 12سالگی است. به نظر انجمن ارتودنتیست‌های ایران و آمریکا نخستین مشاوره با متخصص ارتودنسی باید در سن 7 سالگی باشد تا درصورت نیاز به اقدامات پیشگیری فرصتی از دست نرود.
بهترین زمان شروع اتودنسی
زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری دارد ؛ در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند ، به‌عنوان مثال فک بالای آن‌ها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایین‌شان عقب‌تر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته ، بهترین زمان برای شروع درمان ، سال‌های قبل از بلوغ است چون میتوان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان این ناهنجاری‌ها استفاده کرد ، بنابراین حوالی سن 9سالگی برای دختر خانم‌ها و حوالی سن 11سالگی برای پسرها جهت انجام ارتودنسی توصیه میشود .بر اساس توصیه انجمن دندانپزشکان آمریکا بهترین سن ویزیت جهت دندانپزشک عمومی مقارن با رویش دندانهای شیری یعنی حدود 7 سال اول تولد میباشد .
هزینه و طول درمان ارتودنسی
هزینه و طول درمان‌های ارتودنسی متفاوت است
درمان‌های ارتودنسی به علت طولانی بودن و استفاده از وسائل درمانی متفاوت و تخصصی ارزان نیستند. هزینه درمان‌های ارتودنسی متفاوت است. البته شما نباید کل هزینه را ابتدا و یکجا پرداخت کنید. معمولاً ابتدا 1/2 یا 1/3 آنرا به عنوان پیش پرداخت هزینه می‌کنید و بقیه آن را بصورت قسطی و با برنامه مشخص پرداخت خواهید نمود
درمان ارتودنسی چقدر طول می‌کشد؟
این مسئله بستگی کامل به نوع مشکل شما دارد. معمولاً به صورت میانگین درمان ارتودنسی 24 ماه ( دو سال) طول می‌کشد. البته بعضی تکنیک‌ها موجب سریعتر شدن درمان می‌گردند. بهتر است از ارتودنتیست خود بپرسید که این تکنیک‌ها چه مزایا و چه اشکالاتی دارند.
انواع ناهنجاری های دهان و دندان در ارتودنسی  ناهنجاری دهان و دندان در ارتودنسی دو دسته هستند :- ناهنجاری های فکی
- ناهنجاری های دندانی
فاکتورهای ژنتیکی ، عوامل پیرامونی و یا ترکیبی از هر دو می تواند بر هر دو دسته تاثیرگذار باشد.مشکلات استخوانی در ناهنجاری ارتودنسی در اغلب موارد مرتبط با وراثت می باشد و دارای درمان پیچیده تری ست.زمان مداخله درمانی یکی از تفاوت های مهم ناهنجاری فکی و ناهنجاری دندانی می باشد.برای اصلاح مال اکلوژن فکی یا اسکلتی، سن بیمار از مهم ترین موارد می باشد به نحوی که کنترل درمان و هدایت دندان ها و هر دو فک تنها قبل از بلوغ جنسی امکان پذیر است. و اینکه زمان بعد از بلوغ در صورتی که شدت ناهنجاری فکی زیاد باشد تنها راه حل ممکن ، ارتودنسی با جراحی فک است.اپن بایت قدامی :ناهنجاری اپن بایت، یکی از انواع مال اکلوژن (بد شکلی دندانی و فکی) است. در این نوع اختلال که میتواند منشا دندانی و یا فکی داشته باشد، هنگامی که بیمار دندانهای خود را بر روی هم قرار میدهد بین دندانهای فک بالا و پایین او فاصله وجود خواهد داشت.این ناهنجاری توسط یک متخصص ارتودنسی قابل تشخیص و درمان میباشد. ارتودنتیست با بررسی عوامل مختلف مانند مشکلات مربوط به رویش دندان‌ها، ساختار صورت، نوع روابط بین دندان‌ها و فکین، عامل بوجود آورنده اختلال را تشخیص داده و اقدام به طرح ریزی درمان می‌نماید.  نامرتبی دندان ها یا کراودینگ : نامرتبی دندان ها یا کراودینگ نیز یکی از ناهنجاری های شایع دهان و دندان است که میتواند پیامدهای زیادی داشته باشد.شدت این ناهنجاری به عوامل مختلفی بستگی دارد. معمول ترین آن به دلیل متفاوت بودن اندازه فک ها و اندازه دندان ها ایجاد میشود. زمان که دندان هایی با سایزهای بزرگتر از معمول در فک هایی کوچکتر از معمول دچار کمبود فضای لازم جهت رشد می شوند مجبور به ایجاد نامرتبی بیش از حد دندان ها می شوند.در بعضی افراد این نامرتبی دندان ها معمولی است اما در بعضی افراد شرایط پیچیده تر و حاد تر میشود بطوری که بیمار دچار احساس درد شدیدی در فک و دندان های خود می شود.  فاصله بین دندان ها : فاصله بین دندان ها از دیگر مشکلات دندانی می باشد که علاوه بر تاثیر منفی در زیبایی لبخند شما باعث تجمع پلاک های بین دندانی و تحلیل استخوان فک در دراز مدت می شود.جهت درمان این مشکل با توجه به میزان فاصله و پراکندگی آن در دندان ها میتوان از درمان ارتودنسی و یا ترمیم زیبایی دندان با استفاده از لمینیت و یا کامپوزیت ونیر اقدام نمود.  دندان های غایب (Missing) : غایب بودن یک یا چند دندان می تواند به شدت بر زندگی روزانه افراد تاثیر بگذارد. می تواند بر سلامت عمومی، ظاهر و اعتماد به نفس افراد تاثیر گذار باشد.  همپوشانی دندان ها : دیپ بایت یا همپوشانی زیاد دندان های بالا و پایین باعث سایش دندان های پایین، ناراحتی پریودنتال و یا اختلال در عملکرد مفصل فک می شود.در این اختلال عوامل دندانی، فکی و یا هردو موثر میباشند که چنانچه قبل از رسیدن به سن بلوغ برای درمان اقدام شود میتوان با کمک دستگاه های متحرک ارتودنسی آن را کنترل کرد.  کراس بایت :
در حالت عادی دندان های فک بالا باید نسبت به دندان های فک پایین کمی بیرون تر باشند که در اختلال کراس بایت این موضوع برعکس می باشد.از مهمترین عوارض این اختلال می توان به آسیب های فصل فک، سایش دندان ها و انحراف فک در حالت بسته اشاره نمود.این اختلال ممکن است بر اثر اختلال در رویش دندان ها، مکیدن انگشت، تنفس دهانی و یا اختلالات فکی ایجاد شود. بهترین سن درمان این اختلال قبل از رسیدن به سن بلوغ می باشد.  عقب بودن فک پایین : عقب بودن فک پایین از جمله اختلالاتی می باشد که شایعترین دلیل آن عوامل ارثی می باشد.بهترین سن درمان این اختلال قبل از سن بلوغ یعنی قبل از 9 سالگی برای دختر خانم ها و قبل از 12 سالگی برای پسرها می باشد.این اختلال در سن قبل از بلوغ با استفاده از دستگاه های خارج دهانی ارتودنسی مانند هدگیر و بعد از بلوغ قالبا با ارتودنسی همراه با جراحی فک قابل درمان می باشد.  جلو بودن فک پایین : اختلال جلو بودن فک پایین علاوه بر مشکلات جویدن و ایجاد اختلال در عملکرد صحیح مفصل فک در زیبایی بیمار نیز تاثیر منفی دارد.مهمترین عامل بروز این اختلال نیز مانند اختلال عقب بودن فک پایین موضوع مادرزادی یا ارثی بودن آن می باشد.بهترین سن درمان این اختلال قبل از سن بلوغ میباشد که با کنترل رشد فک ها قابل کنترل میباشد. درمان این اختلال بعد از سن بلوغ معمولا ارتودنسی همراه با جراحی فک میباشد.  دندان نیش نهفته : دندان نیش نهفته از جمله اختلالاتی می باشد که معمولا در فک بالا رخ می دهد و برای دندان نهفته مخاطراتی نظیر ایجاد کیست و یا تومور را به همراه دارد.جهت درمان این اختلال ابتدا دندان نیش شیری کشیده خواهد شد و سپس با در نظر گرفتن عوامل مختلفی مانند سن بیمار، عمق نهفتگی دندان و … اقدام به هدایت و خارج نمودن دندان نهفته می نمائیم.  پایین بودن لثه : ارتفاع زیاد فک بالا و یا ارتفاع کم لب از جمله علت هایی است که هنگام لبخند زدن میزان زیادی از لثه را نمایش میدهد که به آن اصطلاحا لبخند لثه ای گویند.برای درمان این مشکل بسته به شرایط فکی و دندانی بیمار از روش های مختلفی می توان استفاده نمود که شایع ترین آن کم کردن حجم لثه می باشد.  مکیدن انگشت :یکی از مهمترین مسائلی که با مکیدن انگشت ایجاد می شود، اوپن بایت است که در این حالت دندان های جلویی به سمت جلو رانده می شوند.مکیدن انگشت می تواند منجر به مشکلاتی نظیر مشکلات تلفظ و بیان، عدم موقعیت مناسب فک و بد شکلی سقف دهان شود.برای جلوگیری از مشکلات فکی و دندانی حاصل از مکیدن انگشت از وسایل پیشگیری ارتودنسی در کودکان استفاده میکنیم. انواع روش های درمان ارتودنسی دندان آشنایی با درمان ارتودنسیهنگام مراجعه به متخصص ارتودنسی، به دنبال یافتن پاسخ به پرسش‌هایی هستیم که در ذهنمان قرار دارند.پرسش‌هایی نظیر اینکه :- کدام درمان برای مشکل دندان‌هایمان یا فک و دندان فرزندمان مناسب است؟
- ثابت یا متحرک؟
- آیا احتیاج به وسایل خارج دهانی وجود دارد؟
- آیا می‌توانیم از درمان‌هایی با وسایل همرنگ دندان یا نامرئی (البته تقریبا نامرئی) استفاده کنیم؟
- آیا مشکل من یا فرزندم فقط با درمان ارتودنسی قابل حل است و یا اینکه برای حصول نتیجه مناسب باید با درمان‌هایی از قبیل جراحی فک و صورت یا درمان‌های دیگر دندانپزشکی توام گردد؟
- آیا راه حل دیگری غیر از درمان ارتودنسی برای رفع مشکل وجود دارد؟”
در اینجا به تعدادی از روش‌های درمانی ارتودنسی، کاربردها، مزایا و معایب آن‌ها بصورت کلی اشاره‌ای خواهیم داشت تا شاید پاسخی باشد به سوال‌های پیش رو.هرچند باید توجه کنیم که بهترین نوع درمان فقط بوسیله متخصص ارتودنسی و متعاقب معاینات کلینیکی و بررسی رادیوگرافی‌ها و قالب‌ها، مطالعه و پیشنهاد می‌گردد. ارتودنسی نامرئی (اینویزالاین) :
بسیاری از افرادی که خواهان درمان‌های ارتودنسی هستند، اولین مشکلشان ظاهر وسایل ارتودنسی میباشد. این امر بخصوص در بزرگسالان و افراد شاغل که شغلشان بصورتی است که باید با افراد زیادی رو در رو صحبت کنند مانند مجریان تلویزیونی، هنرپیشه‌ها، مسئولین فروش، دبیران و غیره بیشتر دیده میشود.
علاوه بر استفاده از ارتودنسی “لینگوال” یا “زبانی”، درمان نامرئی دیگر، استفاده از پلاک های پلاستیکی شفاف اینویزالاین برای حرکات دندانی است.
از مهمترین دلایلی که افراد تمایل زیادی به انجام درمان با کمک این روش درمانی دارند، عدم ایجاد پوسیدگی، طراحی دیجیتال و سریع، عدم نیاز به قالب‌گیری‌های مکرر و استفاده از قالب‌های شفاف میباشد که به زیبایی بیمار در طول درمان کمک بسزایی می‌کند. 
ارتودنسی ثابت با براکت های فلزی و سرامیکی :
عمده درمان‌های ارتودنسی به صورت ثابت هستند.
برای حرکات و جابه‌جایی دقیق دندان‌ها و حرکت ریشه آن‌ها معمولاً از درمان‌های ارتودنسی ثابت استفاده میشود. وسیله اصلی که برای این منظور بکار می‌رود را “براکت” می نامند. با استفاده از “براکت” هایی که به دندان چسبانده می‌شوند و سیم‌هایی از جنس “نیکل تیتانیوم” و “استنلس استیل” که در شیار آن‌ها قرار می‌گیرند و با بکارگیری بعضی وسایل کمکی دیگر از جمله “الاستیک“ها و فنر‌های فلزی میتوان دندان‌ها را حرکت داد.
“براکت”ها معمولاً فلزی و از جنس استنلس استیل هستند ولی برای اینکه ظاهر بهتری داشته باشند و کمتر دیده شوند از جنس سرامیک و یا کامپوزیت‌های فشرده که همرنگ دندان هستند نیز ساخته می‌شوند.”براکت“ها را اعم از فلزی یا همرنگ دندان، با مواد کامپوزیتی که آن‌ها نیز همرنگ دندان میباشند، به دندان‌ها می‌چسبانند.
ارتودنسی نامرئی (لینگوال) :
در صورت استفاده از براکت‌های مخصوص در بعضی از درمان‌ها میتوان آن‌ها را از پشت و از ناحیه زبان به دندان چسباند که به این نوع درمان ارتودنسی ثابت، ” لینگوال” یا ” زبانی” می‌گویند.
این نوع درمان دارای محدودیت‌های فراوانی هست.
از جمله گران بودن، محدودیت در حرکات دندانی، ناراحت کردن و آزار زبان. بنابر این از این نوع درمان ارتودنسی نمی‌توان بصورت گسترده استفاده کرد.
تنها مزیت آن، این است که چون براکت‌ها به سطح داخلی دندان‌ها و نه سطح بیرونی آن‌ها چسبانده می‌شوند بنابر این در حالت عادی دیده نمی‌شوند و یکی از مواردی است که به آن ” ارتودنسی نامرئی” می‌گویند.
براکت‌ها اندازه و سیستم‌های مختلفی نیز دارند و توسط شرکت‌های مختلف ساخته می‌شوند و بنا بر سلیقه، راحتی و تشخیص متخصص ارتودنسی مورد مصرف قرار می‌گیرند. این سیستم‌ها اغلب در اصول بیومکانیکی و نتیجه نهایی حاصل اختلاف زیادی ندارند.
 ارتودنسی دامون (Damon) :
ارتودنسی دامون یکی از روش‌های کاربردی در درمان دندانپزشکی میباشد که امروزه جزء جدیدترین متدهای درمان ارتودنسی محسوب می‌گردد، درمان با بریس دیمون توسط اتصال براکت های سلف لایگیت و با استفاده از کش‌های کوچکی صورت میگیرد.
براکت‌های سلف‌لایگیت به انواعی از براکت‌ها گفته میشود که به هیچ گونه الاستیک یا سیم جهت اتصال نیاز ندارد.
از مزایای اصلی این براکت‌ها میتوان به بستن سریعتر، کاهش فشار وارده به دندان‌ها، افزایش بهداشت دهان و سهولت در درمان اشاره کرد، در حالی که در روش ارتودنسی معمولی بیمار برای تمیز نمودن کش‌ها با سختی خاصی مواجه میشود.
یکی از کارآمد‌ترین براکت‌های سلف‌لایگیت، سیستم دامون (دیمون) میباشد، که در صورت صلاحدید متخصص ارتودنسی، میتواند گزینه خوبی برای درمان بسیاری از ناهنجاری‌ها باشد.  ارتودنسی متحرک :
این نوع درمان معمولاً برای تصحیح رابطه فک بالا و پایین، تحریک رشد فکین، حرکات تک دندانی و غیره مورد استفاده قرار می گیرند.
بیشتر در بچه‌ها و قبل از سنین 10-9 سالگی کاربرد دارند. به وسیله مورد استفاده در این نوع درمان “پلاک” می‌گویند. “پلاک” ها گاهی در یک فک و زمانی در هر دو فک استفاده می‌شوند.
بیشتر اوقات مرحله اول درمان ارتودنسی با این “پلاک” های متحرک صورت می‌گیرند تا زمینه را آماده سازند، تا در مرحله بعدی و زمان و سن مناسب بتوان درمان ارتودنسی ثابت برای مرتب کردن دقیق کل دندان‌ها انجام گردد.
برای ساخت پلاک باید قالب گیری انجام شود و قالب به لابراتوار فرستاده شود. پلاک‌ها معمولاً دارای اجزا فلزی (استنلس استیل) هستند که بر روی صفحه‌ای پلاستیکی (آکریلی) قرار می‌گیرند تا بتوان آن‌ها را به راحتی در داخل دهان مستقر نمود. انواع دستگاه های ارتودنسی |
| تاریخ به روز رسانی: | 1399/11/28 |
| تعداد بازدید: | 2178 |